Familiekroniek IJmond

Deze drie-daagse workshop nodigt mensen uit om een speculatief toekomstscenario te verkennen door de ogen van verschillende familieleden over meerdere generaties die het scenario bewonen. Op deze manier worden systemische en abstracte keuzes die voor ons liggen concreet en inleefbaar. Het doel van de workshop was het verbinden van ‘hoog over’ denken en kijken met het doorleven van de perspectieven en mogelijke keuzes van mensen ‘on the ground’.

Tijdens de workshop stappen de deelnemers in de schoenen van een van de drie families. De familie Molenaar, Schipper en Polder. Elke familie heeft diepe wortels in de regio, en hun verhalen beginnen elk bij hoe hun levensonderhoud is verbonden aan het landschap. Zo werken de Molenaars in de industrie, de Schippers in de scheepvaart en boeren de Polders in de veenweide gebieden. Maar er staan grote veranderingen voor de deur. De energietransitie, klimaatcrisis, de digitale revolutie en grote maatschappelijke verschuivingen en culturele omwentelingen zullen genavigeerd moeten worden.

Gezamenlijk zijn de deelnemers verantwoordelijk voor de levenslopen van hun families en de werelden waarin ze leven. In drie tijdvakken geven ze hieraan vorm en bouwen ze aan fictieve familiegeschiedenissen. Ze worden hierin elk ondersteunt door een illustrator die de anekdotes en herinneringen vat in snapshots voor in het familiealbum.

Dit workshopformat werd door Studio Monnik ontwikkeld voor het College Rijksadviseurs voor het Toekomstatelier XL.

Wat deze workshop toevoegt aan de planologische gereedschapskist
In planologie en ruimtelijke ordening is het overzichtsbeeld of kaart van een systeem of gebied vaak de manier om ergens grip op te krijgen. Op dit niveau kunnen verschillende (radicale) scenario’s en opties verkend worden. Opties die besluitvorming kunnen informeren. De realiteit ontvouwt zich echter vaak anders en is diep verweven met de dynamiek in de samenleving en de complexe interacties met ontwikkelingen ‘buiten beeld’.

Wat de historisch-futuristische familiekroniek probeert te doen is af te dalen naar mensen op de kaart en door hun ogen te verkennen hoe de wereld verandert, welke rol zij daarin spellen en hoe dit zich vertaalt naar grote en kleine beslissingen die hun levensloop bepalen. Keuzes die verweven zijn met de veranderende wereld, en daar weer invloed op kunnen hebben.

Het doel van de methode is om te verkennen hoe grote maatschappelijke verschuivingen, ruimtelijke ingrepen en gebeurtenissen uit een aanstaande wereldgeschiedenis mensenlevens raken en inleefbaar en relateerbaar worden (hiervoor kunnen ook bestaande scenario’s en studies gebruikt worden). De uitkomst is ‘een familiegeschiedenis van morgen’, verteld aan de hand van een collectie anekdotes en kiekjes zoals je ze in een fotoalbum of knipselmap zou kunnen vinden. Deze kiekjes worden ter plekke getekend door illustratoren. Een speculatieve geschiedenis van morgen zoals ervaren door de lens van een familie.

Deze methode zet mensenlevens op de voorgrond en grote systemen en structuren op de achtergrond. Hierdoor ontstaat er een rijk en aanvullend ‘bottom-up’ perspectief op het ‘top-down’ perspectief van de kaart. De werkvorm draait vooral om ervaren en het verwerven van nieuwe inzichten en niet om het produceren van concreet uitkomsten en bruikbare oplossingen.